De stilte voorbij de drukte

Heb je ooit gedacht: "Ik zou willen ontspannen, maar er is nog zóveel te doen"? Dan ben je niet alleen! 

In onze constante rush om alles gedaan te krijgen, schuiven we rust, plezier en zelfs geluk steeds weer vooruit. Eerst alles afwerken, dan pas genieten. Maar wat als die "alles" nooit af raakt? 

In deze blog ontdek je waarom het steeds moeilijker wordt om te genieten — en hoe je daar met kleine, wetenschappelijk onderbouwde aanpassingen verandering in kunt brengen.

Waarom genieten steeds verder opschuift

In een samenleving die draait op efficiëntie, prestaties en notificaties, raakt ons brein verslaafd aan doen. Genieten — gewoon aanwezig zijn zonder doel — voelt voor veel mensen als tijdverlies of luiheid.

Psychologen noemen dit de val van urgentie boven belangrijkheid. We reageren op alles wat dringend lijkt (e-mails, to-do's, sociale verplichtingen), maar negeren wat belangrijk is op lange termijn: rust, verbinding, creativiteit, voldoening.

Volgens het Eisenhower-principe schuiven we "niet-dringend maar belangrijk" (zoals zelfzorg en ontspanning) steeds op naar later. Gevolg: we blijven doen, maar ervaren steeds minder zijn. 

Bijkomend wordt onze mental load steeds zwaarder, groter en hectischer. Chronisch (langdurig) doorgaan, zal ervoor zorgen dat je je ongemakkelijk voelt bij het minste beetje, dat je thuis in de zetel zit. Laat staan eens luisteren naar je gevoel waar je de hele dag niets wil doen in het huishouden of wanneer je een pyjamadag wil houden. 

Wat chronische druk doet met je brein

Langdurige druk en stress hebben een diepgaande impact op je mentale welzijn. Neurowetenschappelijk onderzoek toont dat chronische stress het beloningssysteem van het brein afvlakt. Wat je vroeger leuk vond — een wandeling, muziek, een koffie in de zon — voelt futloos aan.

Langdurige cortisolbelasting (het stresshormoon) verandert letterlijk de manier waarop je emoties verwerkt. Je raakt overgevoelig voor wat moet, en ongevoelig voor wat goed voelt.

Minder kunnen genieten is geen fout in je karakter of je 'zijn', maar een verdedigingsmechanisme van je zenuwstelsel. En goed nieuws... Het is omkeerbaar!

"Ik wil genieten, maar het lukt niet": een innerlijk conflict

Genieten vraagt een mentale verschuiving van de doe-modus naar de zijns-modus (Gilbert, 2010; Kabat-Zinn, 1990). Maar wie altijd 'aan' staat, vindt die switch extreem moeilijk. En zodra we even niets doen, duikt het schuldgevoel op: "Ik zou beter iets nuttigs doen."

Herkenbaar? Je bent in goed gezelschap. Velen van ons zijn getraind in doorgaan, maar niet in pauzeren zonder doel. 

Genieten is geen vanzelfsprekendheid — maar het is wel een vaardigheid die je opnieuw kunt aanleren.

5 kleine veranderingen die je mentale ruimte geven om weer te genieten

Hieronder vind je wetenschappelijk onderbouwde technieken om de cyclus van constante druk te doorbreken:

1. Gebruik de 2-minutenregel voor mentale rust

Plan minstens één moment per dag van 2 minuten zonder scherm of doel. Gewoon zitten, ademen en voelen. Zo train je je brein om opnieuw de zijnsmodus toe te laten.

2. Vervang 'moeten' door 'mogen'

Let op je taal: zeg niet "ik moet even wandelen" maar "ik mag even wandelen". Het klinkt klein, maar beïnvloedt je mindset. 

3. Herken de 'urgentie-reflex'

Voel je de drang om meteen op een bericht, melding of taak te reageren? Pauzeer dan bewust 10 seconden. Vraag jezelf af: is dit dringend én belangrijk? Zo creëer je mentale ruimte.

4. Plan doelloze tijd in

Maak in je weekplanning ruimte voor tijd zonder productiviteit: wandelen, tekenen, een boek lezen zonder samenvatting. Dit voedt je brein en verlaagt stress. Zorg ervoor dat er bewust geen prestatie aan vasthangt. 

Bijvoorbeeld: tekenen zonder lijntjes, muziek opzetten en abstract schilderen wat de muziek met je gevoel doet. Maar denk ook aan fantasie-spelletjes met je kinderen waar je kan zijn wie je wil en niet persé de volwassene moet spelen. 

5. Normaliseer genieten zonder schuldgevoel

Probeer jezelf bewust te maken dat zorgen voor jezelf geen beloning is, maar een recht! Het is een basisvoorwaarde voor mensen om de wereld, en alle gebeurtenissen die erin vervat zitten, aan te kunnen. Het maakt je veerkrachtig!

.Er kan schuldgevoel zitten wanneer je kiest voor zelfzorg alvorens je een bepaalde inspanning hebt geleverd. (Bijvoorbeeld: een lang, warm bad nemen terwijl beneden de vaatwas nog in de gootsteen staat.) 

Weet dat je niet moet verwachten dat dit direct lukt of dat het schuldgevoel snel wegebt. Dit is een proces dat eventjes je tijd nodig heeft! (waar we soms toch niet zo geduldig voor kunnen zijn) :-)

Genieten is geen luxe — het is een noodzaak!

Enkel moeite hebben met genieten is geen (!) signaal dat er 'iets mis' is met jou. Soms dwingt het leven ons om de focus te leggen naar buiten. Bijkomend wordt het nog eens extra onder druk gezet omdat we leven in een prestatiegerichte, digitale wereld. Afhankelijk van het 'niet kunnen genieten' dat je voelt, kan de rush, rat race, of welke naam je het ook wil geven, nog meer druk zetten op je stemming. Als we kijken naar deze elementen zien we dat de kunst van genieten begint bij het herwaarderen van wat niet urgent is, maar wel essentieel: rust, verbinding, eenvoud.

"In een wereld die voortdurend roept dat je sneller moet gaan, is vertragen een daad van zelfzorg."

Oefeningetje voor jezelf:

Wat doet het met jou als je stil zit, niets doet, of in het gras ligt en naar de hemel kijkt, ... Voel je druk? Voel je je oncomfortabel? Voel je je vreedzaam of ontspannen?

Laat het me weten — ik lees graag mee!

DISCLAIMER

Deze blog is gebaseerd op wetenschappelijk onderbouwde bronnen. Voor persoonlijke of therapeutische begeleiding: raadpleeg een erkend psycholoog of huisarts.

Andere blogberichten